Te ahunga ki tētahi kupenga haumaru pakari ake, hei ārai i te tūkinotanga tamariki

He arotake i te whakatinanatanga o ngā tūtohu a Kahurangi Karen Poutasi i muri i te matenga o Malachi Subecz.

Ka titiro tēnei pūrongo ki te whakatinanatanga o ngā tūtohu a Kahurangi Karen Poutasi i tana arotake i te tautohu me te urupare a te rāngai tamariki
Children (plural) aged 0-13 yearsView the full glossary
ki te whakapae tūkinotanga i muri i te matenga o Malachi Subecz.

Ehara te arotake nei a Kahurangi Karen i te tirohanga tuatahi ki te mūhore a ngā tari kāwanatanga ki te tiaki i te tamaiti i te tūkinotanga.  Ka tōaitia e ia ngā kōrero
Conversation or discussionView the full glossary
a ētahi atu arotake kua neke atu i te rua tekau tau te tawhito.  Ko tētahi o āna tūtohu kia aroturuki mātou, i roto i tā mātou mahi
WorkView the full glossary
pūnaha-whānui hou, i te whakatinanatanga o ana tūtohu kei tana pūrongo, i muri i te 12 marama.

Koinei tā mātou arotake ruku hōhonu tuatahi i komihanahia nā runga i te tono a tētahi atu.  Tērā pea koinei hoki te mea hira katoa, e whakatau ana i te pātai taketake, arā, mēnā kei te tiakina ngā tamariki i te kino.  I tēnei wā e matekiri ana i te kokenga.

He uaua te mārama ki te kore o te whitawhita, ā, ko te āhua nei te kore o te kakama ki te whakatau i te tūkino tamariki i Aotearoa
New ZealandView the full glossary
. Ahakoa he mea nui te karo i te manawarere o ngā whakataunga, kei puta he rara pokerehū, ko te māharahara kē, kāore i nui kē atu te koke whakamua.

Ko te mea aroha kē, ehara te matenga o Malachi i te āhuatanga pūreirei.  E whakaatu ana ngā raraunga nā Child Matters, kotahi te tamaiti i Aotearoa ka mate i te tūkinotanga i ia rima wiki 1.  Ko te nuinga o ēnei tamariki kei raro i te rima tau te pakeke, ā, ko te rōpū nui rawa kei raro i te kotahi tau.  Koinei tētahi o ngā pāpātanga teitei rawa i te OECD.

He whakahaunga nui kia whakarerekētia tēnei.  Ki te titiro ki ngā arotake ki ngā matenga o ngā tamariki i te tūkino e hoki ana ki te rua tekau tau, he ōrite ngā tūtohu ki ō ngā tūtohu kei te arotake a Poutasi.  E tohu ana tēnei kāore i whakatauhia e ngā panoni i hua ake i ngā arotake o mua, te take o te kore e whakatauhia e te pūnaha te kino i te arawātea tōmua rawa.

I tana arotake i te 2022, i tīkina e Kahurangi Karen ngā kupu a Mel Smith i tana arotake i te 2011 o tētahi take tūkino tairaru: “he hara mōrihariha tēnei”, ā, “me whakatau tēnei ahakoa te aha”. Ko te mea pouri kē, me tōai tonu ēnei kupu i tēnei rā, pērā i tā Kahurangi Karen i kite ai i te 2022.

Hei whenua, kua whakaatu tātou i te kaha ki te panoni i te wā e hiahia ana tātou.  Arā ko te urupare ki te Kowheori-19 te tauira, i mate tātou ki te panoni i te ture me te mahitahi o ngā tari ki te urupare ake.  Ina tautohua he take hei whakaarotau ā-motu, ka wawe tā tātou oke.

Ka haere tonu ā tātou mahi ki te aroturuki i te whakatinanatanga o ngā tūtohu a Kahurangi Karen, me ngā hohenga i puta i ngā arotake ā-tari, me te pūrongo anō i tēnei ā te 12 marama.

Arran Jones
Tumu Whakarae

Nova Banaghan
Pou Aroturuki

Ka rere ā mātou mihi motuhenga ki te hunga i tuku mai ō rātou kōrero
Conversation or discussionView the full glossary
ki a mātou mō tēnei pūrongo.

Ka mihi ki te whānau
Whānau refers to people who are biologically linked or share whakapapa. For the Monitor’s monitoring purposes, whānau includes parents, whānau members living with tamariki at the point they have come into care View the full glossary
o Malachi Subecz, ko ētahi i tūtaki mai ki a mātou.  Ko te tūmanako ia, ka whakamānawatia koe e tō mātou pūrongo e whai ake nei, ka aro te hunga mōhio ki te  whakatinana i ngā mahi
WorkView the full glossary
, ā, e rangona ana te reo o taua hunga, hei painga mō ngā tamariki
Children (plural) aged 0-13 yearsView the full glossary
me ō rātou whānau.

E whakamaioha ana mātou ki ngā kaimahi a Oranga Tamariki i hui
Meeting, gatheringView the full glossary
, i kōrero hoki ki a mātou mō ā rātou mahi i runga i te tūmanako ka pai ake ngā āhuatanga mō ngā Tamariki.

Kāore i haumaru ake ngā tamariki
Children (plural) aged 0-13 yearsView the full glossary
i tēnei wā mai i te wā i mate a Malachi

Nō te otinga o te arotake, kāore matou i te manawanui ka haumaru ake ngā tamariki ka uru ki te āhuatanga ōrite ki ō Malachi i raro i te pūnaha, i ō te wā i mate ai a Malachi.  Tērā ētahi āhuatanga whai pānga i whai whakaarotia e mātou, i eke ai ki tēnei kitenga nui, arā, e whakatakotohia ana i raro.

Puta noa i te pūnaha tamariki, kāore i nui te whakaarotau a ngā tari i te whakamaru tamariki

Tekau mā waru marama i muri i te tānga o te arotake a Kahurangi Karen Poutasi (Arotake a Poutasi), ā, e rua me te haurua tau i te matenga o Malachi, he iti noa te koke whakamua.

Ahakoa ngā whakaritenga o te ture e whakatau ana i ngā haepapa ki ngā tari tamariki ki te whakaarotau i te whakamaru tamariki, tae atu ki te Mahere Mahi
WorkView the full glossary
a Oranga Tamariki (OTAP), he whāiti tonu ngā take mahi ngātahi, ā, ko te kitenga nui, ko te kaupapa o te whakamaru tamariki, mā ngā Pirihimana me Oranga Tamariki hei urupare ake.

He maha ngā mātanga e whakaaro ana ka oti te haepapa ki a rātou hei tari tamariki, i te wā ka tukua ngā māharahara ki a Oranga Tamariki.  Kāore tonu ētahi i te pūrongo i ō rātou āwangawanga.  Kua hōha tonu ētahi i te pūrongo atu ki a Oranga Tamariki nā te kore o ngā hua i puta ake, ā, ko te mutunga mai, kua ngaro te pono me te manawanuitanga.

Kāore anō ngā tūtohu o te arotake a Poutasi i whakatinanahia

Ko ētahi o ēnei tūtohu me puta he whakatau i te kāwanatanga, ā, ko ētahi me panoni te ture.  Kei te kōkiritia tonutia ēnei.

Ko ētahi atu tūtohu ka taea e ngā tumu whakarae te whakatinana.  Ka uru ki tēnei te tāpiri i te rāngai hauora hei hoa rangapū ki te Kawa
PoliciesView the full glossary
Whakamaru Tamariki i waenga i ngā Pirihimana me Oranga Tamariki,hei whakapakari i ngā rōpū whiti-tari o te wā e mahi ana i roto i ngā hapori i te taha o ngā iwi
TribeView the full glossary
me ngā Whakahaere Tūhake (NGO), ki te whakapai ake i te mārama ki te wā tika hei toha i ngā mōhiohio, me te ako, te whakangungu hoki i te rāngai kaimahi tamariki ki te wā tika ki te pūrongo i ngā mahi tūkino.  Ahakoa e haere tonu ana ngā kōrero
Conversation or discussionView the full glossary
whiriwhiri, kāore anō kia kitea he whakatinanatanga.

He iti noa te kokenga o ngā arotake a ngā tari takitahi,  ā, ko ngā mahi kua tutuki, he whakatau noa i ngā tohumate kaua i te kaupapa taketake ake

I rongo mātou i paku koke whakamua ngā tari hei urupare ki ō rātou ake arotake rāroto.  Ahakoa tērā, ko te nuinga o ēnei mahinga kāore tonu i tutuki, ahakoa nā ngā tari tonu ēnei i whakatau, ā, kei a rātou te mana ki te kōkiri i ēnei.

Kua whāia e Oranga Tamariki ētahi mahi tauwhāiti i muri i te arotake a te Pou Tauwhiro Matua.  Ko te nuinga o te arotake a te Pou Tauwhiro Matua i aro ki ngā tikanga
Correct procedure, the customary system of values and practices that have developed over time and are deeply embedded in the social context View the full glossary
mahi i ngā wāhi mahi.  Ahakoa te kōrero a Oranga Tamariki kua tutuki ngā mahi tuatahi, kaore tonu i nui te panoni o ngā tikanga i ngā wāhi mahi i tae atu ai mātou.  Ko ngā mahi i aro nui kē ki te whakatau i ngā tohumate, pēnei i te whakamahara i ngā kaimahi ki te whai i ngā aratohu tikanga mahi, ngā arawātea whakangungu tūtahi, me te arotake i ngā utauta mō te whanaketanga mahi.  Ahakoa he āhua whaitake ēnei, ki te kore te take pū o ngā take mahi e whakatauhia, ka iti noa te panoni ka hua ake.  E whai ana a Oranga Tamariki i tētahi ‘kauneke tikanga mahi’ engari ki ō mātou tirohanga, kāore i te kite i te rerekētanga.

I te wā ka pūrongo āwangawanga te tangata, kāore i rawaka te aro a Oranga Tamariki ki te haumaru o te tamaiti

Ko te nuinga o ngā pūrongo āwangawanga tuatahi ka aromatawaitia e te Oranga Tamariki National Contact Centre (NCC) otirā ka tuku i ngā take hei whaiwhai haere ki ngā wāhi mahi ā-rohe.  He āhua haurua o ngā whakatau a te NCC ka whakahokia ki ngā rohe kia whaiwhaihia, ka whakatahurihia kētia e ngā rohe.  Ina whakatau te wāhi mahi rā ki te whakatahuri i te tono, kāore te tamaiti e kitea e Oranga Tamariki.  He nui ngā take ka whakatahuri pea te wāhi mahi i te whakatau a te NCC, engari i rongo mātou nā te kore kaimahi i pā kino ai ngā whakataunga.  I kite hoki mātou i te whakapaunga o te wā ki te whiriwhiri anō i ngā aromatawai NCC, engari ko te painga kē mēnā i pau i te tirotiro i ngā tamariki.

I rongo hoki mātou kua kitea he kauneke i ngā mahi a Oranga Tamariki kia nui ake te whakaarotia o te reo o te whānau
Whānau refers to people who are biologically linked or share whakapapa. For the Monitor’s monitoring purposes, whānau includes parents, whānau members living with tamariki at the point they have come into care View the full glossary
, ā, kua mātāmurihia ngā hiahia me te haumaru o ngā tamariki.  Ko te kōrero mai a ngā kaihautū o Oranga Tamariki, ehara tēnei i te takunetanga o te kauneke tikanga mahi.  I whakamārama hoki “kāore anō i tutuki te huarahi ki te whakauru me te tāmau katoa i tēnei whāinga”.

I kite hoki mātou i pērā anō ngā āwangawanga a te pūrongo a te Poari Tohutohu Minita i te 2021, a Kahu Aroha, mō te wehewehe i waenga i tā te tari ā-motu i mārama ai ki te tikanga, ā, me ngā āhuatanga e wheakohia ana e ngā kaitauwhiro kei te mura o te ahi.

Ahakoa pea te whānui o te whakaparori, o te whāiti rānei ki ētahi wāhi mahi, ētahi rohe noa iho, he take tenei me whai whakaaro a OT i a rātou e whakatinana haere ana i te kauneke tikanga mahi.  He mea waiwai te whai wāhi ki ngā whānau, engari me noho mātāmua tonu te haumaru o te tamaiti.

Ko te whakahau a te arotake a Poutasi kia panonitia te pūnaha, engari kāore tēnei i tutuki

Kāore ngā mahi i kōkiritia i te whai wāhi ki te panonitanga ā-pūnaha whānui i wawatahia e te arotake a Poutasi.  Ko te āhua nei kāore tonu he māramatanga mō te mahi ā-ture a Oranga Tamariki me te pae tōtika o te wawaonga.

Kāore anō ngā tari kāwanatanga i whakatinana noa i tētahi tikanga mahi reretau, mahi ngātahi ā-motu hoki, e whakaarotautia e ia tari tāna ake mahi ki te tiaki haumaru i ngā tamariki, me te mahi tahi.  I a rātou e mahi ngātahi ana, me whakauru hoki ngā iwi tūtata me ngā hoa NGO, ka taea te awhi me te tautoko i ngā whānau, i te wā e tika ana pea te wawaonga tōmua.  Ki te tutuki tēnei, me tuku ngā rauemi rawaka ki ngā iwi/hapori ki te mahi ngātahi me ngā whānau, i runga anō i te wairua matatū, whaitake hoki.

1 https://www.childmatters.org.nz/insights/nz-statistics/